Najcenniejsze zbiory muzeum
Najcenniejszą grupę pośród muzealiów wejherowskiego Muzeum stanowią zabytki piśmiennictwa kaszubsko-pomorskiego. Wśród nich poczesne miejsce zajmują rękopisy, które są niepowtarzalną i wyjątkową skarbnicą wiedzy o naszej kulturze.
Warto również wspomnieć o najstarszych i unikatowych dokumentach związanych z Wejherowem i okolicą, a przechowywanych w naszym Dziale. Na szczególną uwagę zasługuje dokument z 1525 roku, wystawiony w Gdańsku, potwierdzający prawa własności do wsi Zbychowo i Ustarbowo oraz 17 dokumentów z XVII wieku, jeden z nich sygnowany przez króla Jana Kazimierza, głównie asygnaty finansowe, korespondencja Ludwika i Jakuba Wejhera z ich autografami i pieczęciami. Równie wartościowe są akta notarialne z lat 1779-1785 rodziny Przebendowskich, dotyczące sprzedaży dóbr wejherowsko-rzucewskich.
Wyjątkowe miejsce pośród cymeliów naszego Muzeum zajmują druki gdańskie. Są wśród nich prace gdańskich uczonych, utwory poświęcone dziejom Pomorza i Gdańska, a także druki, przepięknie wydane w oficynach tego zacnego grodu nad Motławą. Do wybitnych przedstawicieli elity gdańskiej historiografii należeli Kasper Schütz (1540-1594) autor kroniki Pomorza i Prus Historia rerum Prussicarum z 1599 r., Reinhold Curike (1610-1667), którego historia Gdańska Der Stadt Danzig historische Beschreibung z 1687 r., i z 1689 r., bogato ilustrowana sztychami zabytków, stanowi do dziś jedną z najcenniejszych monografii o Gdańsku.
Warto również podkreślić wyjątkową wartość historyczną prac Gotfryda Lengnicha (1689-1774) z pietyzmem przechowywanych w Muzeum. Największym osiągnięciem tego prawnika i historyka jest 9 tomowa Historia Prus Królewskich (Geschichte Der Preussischen Lande Königlich Polnische Antheils,, wydawana w latach 1722-55). Wejherowskie Muzeum posiada 3 tomy tego dzieła (II, IV, VII). Cennym nabytkiem jest również opracowany przez tego wielkiego Gdańszczanina podręcznik historii Polski, który ukazał się w 1740 r. pod tytułem Historia Polona a Lecho od Augusti II mortem.
Na uwagę zasługuje cenny starodruk Daniela Cramera, wydany w Szczecinie w 1628 r., Das Grosse Pomrische Kirchen-Chronicon.
Na szczególne wyróżnienie w zbiorze starych druków zasługuje pierwsze w Polsce dzieło botaniczne, ilustrowany zielnik (Zielnik Herbarzem z ięzyka łacińskiego zowią, Kraków 1613 r.), nad którym jego autor Szymon Syrenius (1540-1611) profesor Akademii Krakowskiej, lekarz, botanik, badacz leczniczych właściwości ziół, pracował ponad 30 lat.
Dzieło Syreniusza jest prawdziwą skarbnicą wiedzy. Zawiera opis 765 roślin w języku polskim, głównie leczniczych, sposoby ich użytkowania w gospodarstwie domowym, rzemiośle i weterynarii. Można w nim znaleźć nie tylko recepty leków roślinnych ale i przepisy potraw, sposoby zwalczania szkodników, leczenia bydła domowego, odnotowuje też dawne ludowe zwyczaje i obrzędy związane z roślinami.
Poczesne miejsce wśród starodruków zajmują także dzieła związane z właścicielami miasta Wejherowa tzw. wejherowiana, a wśród nich panegiryk ks. Stanisława Trebnica, wygłoszony na pogrzebie Jakuba Wejhera 22 marca 1657 r. w kościele oo. Dominikanów w Gdańsku (Kazanie na pogrzebie Jaśnie Wielmożnego Jego Mości Pana Jakoba Weihera, Gdańsk 1657 r.) oraz wilkierz (zbiór praw miejskich), wydany w Wejherowie w 1769 r. przez właściciela dóbr wejherowsko-rzucewskich i budowniczego naszego Pałacu Ignacego Przebendowskiego (Meiner Erblichen Stadt Weyhersfrey verordnete Willkühn), z późniejszą adnotacją rękopiśmienną Keyserlingów na jego stronie tytułowej.
tekst: Janina Kurowska