Historia rodów kaszubskich a dziedzictwo kulturowe obszaru Bałtyku Południowego
29 czerwca odbył się w Trzebiatkowej - malowniczej wsi nieopodal Bytowa - XX Zjazd Rodów Pomorza. W ramach tego wydarzenia miała miejsce także konferencja pt. Dom jest tam gdzie zaczyna się Twoja historia”, której współorganizatorem było Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Konferencja wpisała się w cykl działań projektu unijnego pn. Dwory i Pałace Południowego Bałtyku (South Baltic Manors), którego Muzeum jest uczestnikiem. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach projektu Interreg Południowy Bałtyk 2014-2020.
Motywem przewodnim konferencji było ukazanie poczucia wspólnoty czasu i miejsca w jaką wpisuje się rodzina. Sposobu identyfikacji jakim jest herb czy siedziba rodowa.
W konferencji udział wzięło 5 prelegentów. Konferencję otworzyło wystąpienie Benity Grzenkowicz-Ropela, starszej kustosz z Muzeum w Wejherowie, dotyczące założeń programowych międzynarodowego projektu South Balic Manor. Zadaniem projektu jest zwiększenie potencjału terenów wiejskich, na których znajdują się dwory i pałace tak licznie występujące na obszarze południowego Bałtyku (Niemcy, Dania, Polska, Litwa, Szwecja) . Przedsięwzięcie ma przyczynić się do promocji turystycznej tego ciekawego kulturowo i krajobrazowo regionu Europy. Kolejnym wystąpieniem był referat pt. „Najdawniejsi posiadacze Trzebiatkowej ich herby” Przemysława Pragerta - wybitnego znawcy herbów szlachty kaszubskiej, autora monumentalnego 5-cio tomowego „Herbarza szlachty kaszubskiej”. Prelegent omówił zagadnienia heraldyczne czterech najważniejszych gałęzi rodu Trzebiatowskich: Zmuda, Jutrzenka, Malotka, Chamier. Autor wystąpienia dokonał analizy porównawczej poszczególnych herbów rodowych a, w niektórych przypadkach, złożonego procesu przeobrażeń motywów heraldycznych na przestrzeni XVI – XVIII w.
Tematem trzeciego wystąpienia dra. Tomasza Rembalskiego reprezentującego Uniwersytet Gdański oraz Instytut Kaszubski w Gdańsku była geneza przekształcania się rycerstwa w szlachtę na Pomorzu. Autor wystąpienia omówił także strukturę stosunków społecznych i własnościowych. Nakreślił skomplikowany oraz wieloetapowy proces uwłaszczenia na Kaszubach, przekształcania się szlachty w gburstwo, wyjaśnił pojęcia „panka”, „lemana” ściśle związane z problematyką drobnej szlachty pomorskiej.
Badaczem, który skupił się na historii miejsca gdzie odbywała się konferencja był dr Peter von Malotki, historyk amator z Niemiec, który od wielu lat uczestniczy w zjazdach organizowanych przez Stowarzyszenie Dziedzictwa Pomorza im. Bogusława X. Autor przedstawił streszczenie swojej najnowszej, wydanej w języku polskim i niemieckim książki pt. „Zarys dziejów Trzebiatkowej”. Publikacja w panoramiczny sposób ukazuje osadę od średniowiecza do czasów powojennych. Badacz oprócz wątku związanego ze szlachecką proweniencją miejscowości omówił także kwestie związane z oświatą, zwrócił uwagę na przełomowy dla wsi moment jakim było uzyskanie połączenia kolejowego oraz wiele innych ciekawostek związanych z tym miejscem.
Podsumowania dotychczasowych zjazdów dokonał wydawca i członek Stowarzyszenia Dziedzictwa Pomorza im. Bogusława X – Tomasz Żmuda-Trzebiatowski. Obchody XX zjazdu były dla autora okazją do retrospektywnej wędrówki w czasie, stąd wystąpienie miało formę prezentacji zdjęć dokumentujących historię zjazdów. Bez wątpienia najważniejszym sukcesem Stowarzyszenia była organizacja imprezy Europejskie Dni Pomorza z okazji 500-lecia Rodu Trzebiatowskich w Szczecinie w 2015 r, która była wydarzeniem o zasięgu ogólnopolskim.
Konferencję zamykał referat Benity Grzenkowicz-Ropela omawiający dzieje rodu i rezydencji Keyserlingk w Wejherowie. Autorka omówiła skomplikowany proces przebudowy rezydencji, przedstawiła nielicznie zachowane w zbiorach muzeum pamiątki po rodzie, który miał swoje odgałęzienia rodzinne w Królewcu, na Litwie i Estonii – a więc jak najbardziej terytorialnie wpisywał się w obszar kulturowego dziedzictwa Południowego Bałtyku
Merytorycznie poruszone podczas konferencji wątki zostaną wykorzystane w scenariuszu wystawy organizowanej w ramach projektu South Baltic Manors. Problematyka rodów zamieszkujących obszar Południowego Bałtyku jest jednym z wiodących wątków przygotowywanej ekspozycji.
